Liên minh huyền thoại
Bí mật về “bóng ma nhà hát” ở châu Âu thời khai sáng
Nov
Dùng ma quỷ để giải trí
Trò chơi trong thực tiễn ảo và rạp chiếu phim 3D là những nụ cười vui chơi đặc biệt quan trọng thông dụng trong những năm đầu thế kỷ 21. Chúng không chỉ trực tiếp tác động ảnh hưởng lên thị giác người chơi qua một giao diện hình ảnh ảo, mà còn kích thích họ bằng một thưởng thức sôi động. Mỗi bước đi, mỗi góc nhìn, mỗi cuộc hội thoại trong game đều giống như tất cả chúng ta đang làm điều đó ngoài đời thực .
Thật thú vị khi biết rằng hàng trăm năm trước khi máy móc và công nghệ tiên tiến xuất hiện, người xưa đã làm ra những hiệu ứng có thể sánh ngang công nghệ thực tế ảo. Với những vật dụng thô sơ, người Châu Âu đã có thể khiến khán giả hồi đó thót tim bằng những màn trình diễn tái hiện “bóng ma nhà hát” trên sân khấu. Họ gọi hiện tượng này bằng thuật ngữ Phantasma-gorias.
Bạn đang đọc: Bí mật về “bóng ma nhà hát” ở châu Âu thời khai sáng
Phantasma-gorias không đơn thuần mang nghĩa “ ảo ảnh ” như trong từ điển Anh-Việt. Tìm hiểu sâu hơn về nguồn gốc của nó, ta sẽ thấy Phantasma-gorias được ghép bởi 2 từ trong tiếng Hy Lạp : Phantasma có nghĩa “ triệu hồi quỷ dữ ”, còn gorias là “ ảo ảnh nhầm lẫn ”. Nói cách khác, Phantasma-gorias là chiêu thức sử dụng hiện tượng kỳ lạ ảo ảnh trong vật lý để đánh lừa người khác chuyện có ma Open .
“ Những người tận mắt chứng kiến màn diễn bóng ma trong nhà hát đều hét lên vì lo ngại. Cả tâm lý lẫn khung hình họ đều bủn rủn trong sợ hãi, đến hơn cả có người ngã quỵ xuống ”, một tài liệu cổ ghi lại. Càng nhiều người sợ, “ bóng ma nhà hát ” càng được quan tâm hơn. Những buổi màn biểu diễn “ gọi ma ” đó đặc biệt quan trọng phổ cập ở thời Khai sáng, cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19 .
Hãy đến xem cách chúng tôi gọi ma ! Ma rất thân thiện, chỉ bay lởn vởn trước mặt mọi người chứ không làm hại ai cả ! Thông điệp đó được những nghệ sĩ trình diễn “ bóng ma nhà hát ” phát đi ở những nơi họ đặt chân tới và mang đến hiệu suất cao ngoài mong đợi. Không có vở diễn nào giống nhau, và cũng không có bóng ma nào Open quá 1 lần. Mỗi dịp tận mắt chứng kiến là một dịp người theo dõi có thưởng thức mới về “ ma ” .
May cho những nghệ sĩ, thời Khai sáng là lúc mọi người dần có tư duy cởi mở hơn với khoa học và không còn tin vào ma quỷ. Nếu diễn “ bóng ma nhà hát ” trước công chúng ở thời Trung cổ, người diễn hẳn sẽ bị kết tội là phù thủy và phải lên giàn hỏa thiêu. Đó là nguyên do những nghệ sĩ “ bóng ma nhà hát ” sẵn lòng san sẻ tuyệt kỹ, mưu mẹo của họ cho bất kể ai sẵn lòng học hỏi .
Một buổi “ gọi ma ” hoàn toàn có thể được thực thi ở bất kỳ đâu, miễn là nơi đó có đủ dụng cụ để trình diễn. Thường thì những nghệ sĩ sẽ chọn nhà hát, bởi đó là nơi khan hiếm trong một thành phố hoặc thị xã có khoảng trống đủ lớn để chứa nhiều người. Đó cũng là nguồn gốc của tên gọi “ bóng ma nhà hát ” sau này, với cảnh sắc ma mị khiến ai xem cũng sợ hãi, nhưng vẫn muốn xem lại lần nữa .
“Bóng ma nhà hát” từng là vở diễn phổ biến ở châu Âu thế kỷ 19.
Khoa học đằng sau bóng ma
Buổi diễn “ bóng ma nhà hát ” tiên phong được ghi lại trong những thư tịch cổ vào khoảng chừng giữa những năm 1770. Tác giả của nó là Johann Georg Schroepfer, lãnh chúa kiêm mục sư tại một vùng đất thuộc Đức thời nay. Có thông tin cho thấy Schroepfer còn là con ngoài giá thú của một vị Hoàng thân Đế quốc Phổ. Thay vì hài lòng với gia tài thừa kế từ mái ấm gia đình, ông lại có sở trường thích nghi kinh doanh thương mại .
Cà phê là món xa xỉ tại Châu Âu thời gian đó, và chỉ có những lãnh chúa như Schroepfer mới đủ tiền mở một quán cafe ngay tại TT thành phố Leipzig. Vợ Schroepfer tương hỗ ông không ít về mặt tiền bạc, bù lại, nhà quý tộc này dùng chất xám kéo khách đến bằng những trò vui chơi. Xiếc và ảo thuật vốn đã quá thông dụng, thế nên ông tìm đến một thưởng thức khác : Gọi ma .
Không ai rõ Schroepfer đã tìm ra cách “gọi ma” thế nào, chỉ biết ông được mọi người gọi bằng biệt danh “Kẻ gọi ma” không lâu sau khi quán cà phê khai trương. Ông thường xuất hiện trước các thực khách trong một tấm áo choàng dày phủ kín người, xung quanh bày những món đồ ghê rợn khiến ai cũng nghĩ đây là nhà của một phù thủy chứ không phải quán cà phê thông thường.
“ Trục xuất hồn ma khỏi khung hình người ” là màn diễn ưa thích của Schroepfer. Ông sẽ cầm “ gậy phép ” chĩa vào một người thông thường rồi lẩm nhẩm những câu thần chú không có ý nghĩa như thể trục xuất hồn ma đang ám người đó. Sau nhiều lần rùng mình, co giật, “ người bị ma ám ” đổ gục xuống đất cùng một bóng ma bay vút lên trần nhà. Không ít người theo dõi hét lên sợ hãi khi tận mắt chứng kiến cảnh tượng đó .
Schroepfer đã tạo ra bóng ma như thế nào ở thời gian camera và máy chiếu phim vẫn chưa Open ? Ban đầu ông giữ nó như một tuyệt kỹ kinh doanh thương mại của riêng mình, nhưng sau đó dần bật mý cho một vài vị khách thân thiện. Đây trọn vẹn không phải phép màu hay hiện tượng kỳ lạ trục ma quỷ, phù thủy làm phép gì cả. Schroepfer chỉ sử dụng một hiệu ứng vật lý đơn thuần để tạo ra những “ bóng ma nhà hát ” .
Ở thế kỷ 16, những nhà khoa học thời Trung cổ đã tìm hiểu và khám phá và tạo ra một hiệu ứng quang học có tên “ đèn lồng ma thuật ”. Họ giữ kín bí hiểm này bởi tư duy của những người thời Trung cổ hoàn toàn có thể quy kết họ là phù thủy và phán quyết tử hình. Có thể Schroepfer đã đọc được thông tin về hiệu ứng đèn lồng ma thuật trong những tài liệu mình tìm thấy và tạo ra “ bóng ma nhà hát ” .
Cách “ gọi ma ” của Schroepfer khá đơn thuần, với một sân khấu được phong cách thiết kế 2 tầng cùng một tấm kính lớn chắn giữa người theo dõi và người trình diễn. Ở tầng trên, diễn viên sẽ biểu lộ như thông thường, che đi tuyệt kỹ “ gọi ma ” thực ra nằm ở tầng dưới. Tại đó là một diễn viên khác mặc phục trang tương tự như người trên sân khấu .
Đèn được rọi vào diễn viên phía bên dưới sẽ tạo bóng phản chiếu lên tấm kính phía trên. 2 diễn viên phía trên và dưới cần tập cử động giống nhau sao cho hình ảnh mờ ảo như thể có một “ bóng ma ” ẩn hiện trong khung hình diễn viên chính. Đến khi người này ngã xuống, diễn viên bên dưới sẽ khoa chân múa tay như thể một bóng ma đang bay lơ lửng. Vậy tại sao một thủ pháp đơn thuần như vậy lại hoàn toàn có thể đánh lừa người theo dõi ?
Nguyên nhân thứ nhất đến từ trang thiết bị thô sơ thời đó. Ngày ấy đèn điện vẫn chưa Open, thế nên hình ảnh phản chiếu từ nến hoặc đèn dầu khiến “ ma ” càng mờ ảo, khó phân biệt hơn. Một nguyên do khác là sự sẵn sàng chuẩn bị của đoàn diễn. Schroepfer thường mời thực khách ngồi nhà hàng siêu thị cả ngày trong khoảng trống tối. Ông chỉ trình chiếu khi về đêm, khi quan khách đã mệt và những giác quan kém nhạy đi không ít .
Không có ma quỷ, chỉ có khoa học tạo ra “bóng ma nhà hát”.
Kinh doanh và văn hóa
Sự tò mò của công chúng không phải lý do duy nhất giúp các vở diễn “bóng ma nhà hát” có chỗ đứng trong thời kỳ Khai sáng. Thế kỷ 18-19 còn chứng kiến nhiều cuộc cách mạng tư sản diễn ra trên khắp Châu Âu, nơi mà giới kinh doanh và chính trị gia hiện đại dần khẳng định vị trí của họ. Nhà thờ và đức tin không còn là hệ tư tưởng thống trị nữa.
Đó cũng là nguyên do giúp “ bóng ma nhà hát ” đặc biệt quan trọng phổ cập ở Pháp những năm đầu thế kỷ 18, nơi chính quyền sở tại thường trực từng có thời hạn cấm truyền bá Công giáo. Những nghệ sĩ trình diễn “ bóng ma nhà hát ” được tạo điều kiện kèm theo tối đa để hành nghề chỉ nhằm mục đích một mục tiêu duy nhất : Cho người dân nhận ra không hề có ma quỷ trên đời. Không ma quỷ, không nỗi sợ, đức tin duy nhất của mọi người giờ đây là khoa học .
Nhưng điều đó không có nghĩa mọi ứng dụng của “ bóng ma nhà hát ” đều tốt đẹp. Schroepfer đưa hiện tượng kỳ lạ này vào để kinh doanh thương mại thuần túy, nhưng không phải ai cũng làm như ông. Không ít kẻ đã sử dụng thành quả của Schroepfer để dấy lên nỗi sợ hãi về những thế lực siêu nhiên, qua đó bòn rút từ người nhẹ dạ cả tin bằng câu truyện “ ma quỷ chiếm hữu ” hay “ quốc tế đến ngày tận thế ” ở những vùng nông thôn hẻo lánh .
Từ hiện tượng kỳ lạ khách quan Giao hàng mục tiêu vui chơi của giới quý tộc, “ bóng ma nhà hát ” dần trở thành nguồn cảm hứng của nhiều tác gia trong thời Khai sáng. Mary Shelley đã viết Bá tước Frankenstein trong quy trình tiến độ này. Hàng loạt câu truyện về ma quỷ và thế lực siêu nhiên cũng được tạo ra từ thưởng thức của chính người viết khi xem những vở diễn “ bóng ma nhà hát ”. Đó chính là di sản giá trị nhất mà Schroepfer để lại, dù ông có lẽ rằng chẳng khi nào nghĩ đến điều đó .
Source: https://webcongnghe247.com
Category: Liên minh huyền thoại
