Nửa năm nhìn lại: Phim remake có phải mối nguy của điện ảnh Việt?

Trong vài năm gần đây, những bộ phim mua kịch bản của nước ngoài để thực hiện lại ở Việt Nam đã gia tăng đáng kể với một tốc độ đủ nhanh để trở thành một làn sóng mới trong thị trường điện ảnh nước ta. Đây là chủ để tạo ra rất nhiều bàn tán, phân tích, mổ xẻ và tranh luận trong cả giới phê bình lẫn khán giả đại chúng mà chung quy lại, những ý kiến hướng về hiện tượng remake chủ yếu chia làm hai loại tích cực và tiêu cực.

Tháng Năm Rực Rỡ là bộ phim remake tiên phong của năm 2018Hoặc đây là một làn sóng tốt giúp phim Việt cải tổ được về chất lượng trong toàn cảnh khan hiếm tài nguyên gốc, hoặc đây là một hiện tượng kỳ lạ nhất thời và không góp phần gì nhiều cho giá trị thực sự của nền điện ảnh nước nhà. Vậy khi đứng trước một toàn diện và tổng thể những luồng quan điểm trái chiều như vậy, tất cả chúng ta sẽ nói gì khi nói về remake ?

Khái niệm phim remake

Để nói về remake thì trước hết cần phải nắm rõ được remake là gì. Ở thiên nhiên và môi trường điện ảnh có tỷ lệ remake nhiều như Mỹ, khái niệm này thường hay bị nhầm với Reboot. Phim remake trước hết là phim sử dụng lại một phim đã sinh ra trước đó làm nguồn vật liệu chính ; thường sử dụng hẳn diễn biến và nhân vật của phim cũ, chỉ sửa đổi hoặc thêm thắt một số ít diễn biến, cách bộc lộ. Phim remake thường được tạo ra với mục tiêu cải tổ chất lượng hoặc đổi khác cách biểu lộ của phiên bản cũ cho tương thích với văn hoá và thị hiếu của quốc gia thực thi lại bộ phim .

Trái ngược với phim Reboot là phim dựa theo bộ phim cũ rồi thay đổi một số hoặc toàn bộ cốt truyện, dựng lại theo ý tưởng và góc nhìn hoàn toàn mới của riêng mình. Những ví dụ về phim Remake ở nước ngoài là The Departed của Mỹ đối với bản gốc Infernal Affairs của Hồng Kông hay bộ phim kinh phí khủng Ben-Hur năm 2016 là bản làm lại của tác phẩm cùng tên năm 1959.

Về phía phim Reboot, có thể lấy hai ví dụ là phiên bản The Amazing Spider-Man của Marc Webb là reboot của series phim Spider-Man của Sam Raimi hay phim điện ảnh Star Trek của J.J.Abrams là reboot của series phim truyền hình cùng tên để dễ hình dung.

Ở Nước Ta, khái niệm phim remake khởi đầu được nhắc đến và buôn chuyện rối loạn sau khi bộ phim Em Là Bà Nội Của Anh của đạo diễn Phan Gia Nhật Linh ra rạp và đạt lệch giá trăm tỉ. Tuy nhiên, không phải chỉ đến khi Em Là Bà Nội Của Anh ra rạp thì remake mới Open mà khái niệm này đã sống sót khá lâu trước đó ở địa hạt truyền hình Nước Ta .

Phim truyền hình – kẻ tiên phong trong thể loại remake

Có thể nói phim remake đóng một phần không nhỏ trong sự tăng trưởng của phim truyền hình Việt trong thời hạn gần đây. Từ năm 2006 đến nay, màn ảnh nhỏ Nước Ta vẫn mua ngữ cảnh phim quốc tế về làm lại một cách đều đặn. Khoảng 10 năm trước, hai bộ phim sitcom là Cô Gái Xấu Xí ( kịch bản gốc của Colombia ) và Nhật Kí Vàng Anh ( kịch bản gốc của Bồ Đào Nha ) đã làm mưa làm gió trên truyền hình Việt với phong thái nội dung độc lạ, lời thoại sắc nét và mưu trí hơn hẳn so với mặt phẳng chung của những bộ phim khác chiếu cùng thời gian .Nhật Ký Vàng Anh là cái tên gây sốt nhất trên truyền hình tại thời gian ra đờiKhông chỉ sitcom mà phim truyền hình dài tập như Cầu Vồng Tình Yêu, Lối Sống Sai Lầm, Anh Em Nhà Bác Sĩ, Vòng Xoáy Tình Yêu cũng được nhìn nhận là có chất lượng tốt và có được lượng người theo dõi nhiệt thành phần đông. Tuy nhiên, cũng cần phải chú ý quan tâm rằng ” remake ” không phải là ấn tượng hầu hết của người theo dõi với những bộ phim này chính bới bản gốc đều không phải là những bộ phim nổi tiếng hoặc được xuất thân từ những nước có nền văn hoá lạ lẫm với Nước Ta. Và hơn hết là những bộ phim này cũng chưa phải là tiêu biểu vượt trội hơn trọn vẹn so với những phim có kịch bản gốc khác như Hoa Cỏ May, Lập Trình Cho Trái Tim, Dốc Tình …

Thế nhưng mãi đến năm 2017, remake mới chính thức khiến màn ảnh nhỏ Việt Nam bùng nổ khi Người Phán Xử (mua kịch bản gốc từ Israel) tạo thành cơn sốt lớn cả trên mạng xã hội lẫn ngoài đời, góp phần giúp phim truyền hình giật lại vị trí số một sau nhiều năm bị gameshow và truyền hình thực tế lấn át.

Người Phán Xử là bộ phim truyền hình thành công nhất năm 2017

Ở đây có thể nhận ra một thực tế rằng những phim có bản gốc ít nổi tiếng hơn thì khả năng thành công cũng sẽ cao hơn trong khi bản gốc càng hoành tráng thì khả năng remake thất bại càng cao. Trường hợp điển hình là phim Ngôi Nhà Hạnh Phúc của đạo diễn Vũ Ngọc Đãng bị đánh giá là quá đuối so với bản gốc và chất Việt vẫn còn mờ nhạt trong khi hai bộ phim khác do chính anh viết kịch bản là Bỗng Dưng Muốn Khóc và Vừa Đi Vừa Khóc thì thành công vang dội.

Sân chơi remake có phù hợp cho phim điện ảnh?

Thực ra hiện tượng kỳ lạ sử dụng ngữ cảnh quốc tế đã bí mật Open từ phim Yêu của Việt Max năm năm ngoái. Tuy nhiên, yếu tố nguồn gốc ngữ cảnh không chiếm vai trò điển hình nổi bật trong kế hoạch truyền thông online của bộ phim và thực sự này hầu hết chỉ được giới trình độ biết đến. Bộ phim tiên phong khiến khái niệm remake trở nên điển hình nổi bật trong giới mộ điệu Nước Ta là Em Là Bà Nội Của Anh như đã nói ở trên. Bộ phim xác lập kỷ lục mới về lệch giá phòng vé với số lượng 102 tỷ đồng và là một cú hích can đảm và mạnh mẽ so với thị trường điện ảnh trong nước, giúp đẩy lùi thời kỳ của thể loại hài nhảm, hài thô đang phổ cập lúc bấy giờ .Từ đó đến nay, rất nhiều những cái tên khác của quốc tế được đưa về Nước Ta như Bạn Gái Tôi Là Sếp ( bản gốc ATM Errak Error của xứ sở của những nụ cười thân thiện ), Sắc Đẹp Ngàn Cân ( bản gốc 200 pounds beauty của Hàn ), Yêu Đi Đừng Sợ ( bản gốc Spellbound của Hàn ) … Đi kèm với hàng loạt những dự án Bất Động Sản được công bố này là những lời phản hồi đầy lo lắng về mô hình remake và sự tác động ảnh hưởng của nó đến ” chất Việt ” của nền điện ảnh trong nước. Ngoài ra, nhiều người cũng chỉ coi remake là trào lưu mang tính nhất thời chứ không đem lại giá trị thực lâu bền hơn cho điện ảnh Việt .

Vậy thì remake có đúng là nguy hại cho nền điện ảnh Việt không? Những lo lắng này đã được nhóm lên nhanh đến nỗi giải Cánh Diều Vàng và LHP Việt Nam đều ra thông báo chính thức rằng phim remake không có chỗ trong phạm vi các ứng viên tranh giải trong sân chơi của mình. Tuy nhiên, những động thái phòng vệ này lại khá là thừa thãi bởi trên thực tế, phim remake hiện nay tuy nhiều nhưng vẫn chưa thể bằng được so với số lượng các phim nguyên bản.

Làm lại từ phim gốc chất lượng nhưng Sắc Đẹp Ngàn Cân vẫn thất bại ê chềSố lượng phim nguyên gốc Nước Ta thành công xuất sắc cũng nhiều hơn phim remake thành công xuất sắc. Sau những thất bại của hàng loạt phim remake gần đây như Sắc Đẹp Ngàn Cân, hoặc không điển hình nổi bật lắm như Yêu Đi Đừng Sợ, Ngày Mai Mai Cưới, Ông Ngoại Tuổi 30, Yêu Em Bất Chấp … người ta hiểu được rằng không phải cứ là phim remake là sẽ ngồi rung đùi đếm tiền. Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng, người đã tạo ra phiên bản Việt của Sunny ( Tháng Năm Rực Rỡ ) cực kỳ thành công xuất sắc mới gần đây cũng đã thừa nhận ” không phải phim remake nào cũng là phim hay ” mà còn phải phụ thuộc vào vào nhiều yếu tố khác, ngữ cảnh Việt hoá phải ” thật sạch ” ….Ngoài ra, remake cũng đang là một giải pháp cứu cánh cho hiện tại bởi nền điện ảnh Việt lúc bấy giờ chưa có nhiều kịch bản nguyên gốc chất lượng trong khi số phim mỗi năm tăng khoảng chừng 30 %. Một khi rạp chiếu phim tăng, lượng người theo dõi cũng tăng thì lượng phim cũng phải tăng như một nhu yếu thiết yếu. Nhưng cầu thì có mà cung thì chưa. Số lượng biên kịch không tăng kịp so với nhu yếu hiện có mà những nhà làm phim thì không hề bỏ lỡ thời cơ khi thị trường đang tăng trưởng. Remake chính là chìa khoá để xử lý sự thiếu cân đối này .Chiến thắng của Tháng Năm Rực Rỡ trong thời điểm tạm thời khiến cho phim remake chưa bị thoái trào

Ở Hollywood, số lượng các phim được làm lại vẫn gia tăng mỗi năm với nguồn gốc, thể loại đa dạng. Từ remake phim trong nước cho đến phim nước ngoài, phim nghệ thuật cho đến phim thương mại. Điều quan trọng là phiên bản remake có tạo ra sự phát triển thích hợp với thời đại hoặc bối cảnh mới hay không. Nếu có, khán giả của họ hoàn toàn vui vẻ chấp nhận những bộ phim này.

Bên cạnh những lợi thế về mặt thương mại thì phim remake cũng có một đặc tính khác mà ở Hollywood không có. Đó là tính học hỏi. Thông qua việc Việt hoá những tác phẩm có tầm của quốc tế, biên kịch Việt cũng học hỏi thêm được nhiều điều từ cách kiến thiết xây dựng diễn biến của những nền điện ảnh tiên tiến và phát triển hơn và lấy đó làm kinh nhiệm cho những tác phẩm về sau của mình .Trong toàn cảnh kịch bản gốc vừa khan hiếm về lượng, vừa kém cỏi về chất như lúc bấy giờ thì việc học hỏi cách kể truyện, cách khơi gợi xúc cảm nơi người theo dõi trải qua remake là một giải pháp sáng nước. Do đó, nói phim remake đang gây hại cho ngành biên kịch trong nước hoặc đe doạ làm mất chất Việt trong điện ảnh nước nhà được ở thời gian này thì vẫn còn quá sớm. Chúng ta cần những phim chất lượng được sản xuất trong nước để tăng ngạch lệch giá cho phim nội, tạo được tỉ lệ tương ứng với lượng người theo dõi ra rạp cứ tăng lên liên tục trước đã .